चैतन्याविषयीची निष्ठा: डॉ. श्रीनिवास जनार
Posted by on Thursday, 20th August 2015
चैतन्याविषयीची निष्ठा: डॉ. श्रीनिवास जनार्दन कशाळीकर
शिक्षक: कुंभ मेळ्याप्रमाणेच आपल्या जीवनामध्ये हजारो घटना घडत असतात. पण त्यातल्या काही आपल्या अधोगतीला कारणीभूत असतात तर काही उन्नतीला. ज्या बाबी भगवंताच्या नामाविषयीची; म्हणजेच भगवंताविषयीची; म्हणजेच आपल्या अंतर्यामीच्या चैतन्याविषयीची निष्ठा कमी करतात आणि ज्यांमुळे आपण अधिकाधिक सुस्त, बेपर्वा, संकुचित, असहिष्णू, बेचैन, परावलंबी, लाचार किंवा क्रूर बनतो, त्या सर्व बाबी घातक असतात. ज्या बाबी भगवंताच्या नामाविषयीची; म्हणजेच भगवंताविषयीची; म्हणजेच आपल्या अंतर्यामीच्या चैतन्याविषयीची निष्ठा वाढवतात त्या कल्याणकारी असतात.
विद्यार्थी: कुंभ मेळ्याला नावे ठेवण्यापूर्वी किंवा त्याचा उदो उदो करण्यापूर्वी सर्वच घटना किंवा बाबी आपण ह्या निकषावर तपासल्या पाहिजेत!
शिक्षक: अगदी बरोबर आहे. किंबहुना आपले संपूर्ण जीवनच ह्या निकषानुसार जर विकसित करता आले तर कल्याणकारी होईल. आपल्याकडे जे समाजकारण, राजकारण व अर्थकारण चालते, ते जर अध्यात्मावर आधारित आणि अध्यात्मकेंद्रित असेल तर ते सर्वांच्या हिताचे होईल आणि सर्वांच्या आकांक्षा पूर्ण होतील. त्यातूनच सर्वांचे आर्त, तृप्त होईल.
विद्यार्थी: ते कसे काय?
शिक्षक: हे पहा; विश्वाच्या आणि आपल्या सर्वांच्या अंतर्बाह्य; सर्वत्र असणाऱ्या चैतन्याला आपण सच्चिदानंद म्हणतो. सत् म्हणजे चिरंतन, चिद् म्हणजे चैतन्यमय आणि आनंद म्हणजे प्रसन्नता. हे अजरामर चैतन्य अनादी आणि अनंत आहे. ज्याप्रमाणे गुरुत्वाकर्षण प्रत्येक कणाकणामध्ये असते, त्याप्रमाणे अंतर्बाह्य व्यापणाऱ्या चैतन्याची ओढ प्रत्येक जीवात असते! ज्याप्रमाणे गुरुत्वाकर्षण अनिवार्य आणि अपरिहार्य असते त्याचप्रमाणे ही ओढ अनिवार्य आणि अपरिहार्य असते. आणि ह्या ओढीलाच संतशिरोमणी ज्ञानेश्वर महाराज विश्वाचे आर्त म्हणतात. पण प्रत्येक निर्जीव कणाला ज्याप्रमाणे गुरुत्वाकर्षणाचे ज्ञान असत नाही त्याप्रमाणे प्रत्येक सूक्ष्म जीवाला, वनस्पतीला किंवा प्राण्याला स्वत:ची सच्चिदानंदाची ओढ, स्वत:चे आर्त; जाणवत नाही! पण ते आर्त जाणवो वा न जाणवो; ते असतेच असते; आणि ते अपरिहार्य असते!
अशा तऱ्हेने हे आर्त सर्वांचेच असल्यामुळे ह्याभोवती सर्व धोरणे, कायदे, नियम, योजना, कार्यक्रम आंखले की ते सर्वांना समाधान देउ लागतात. उदाहरणार्थ; आंतरिक चैतन्याची म्हणजेच नामाची आठवण आणि पूजा ज्या स्थानी होते आणि ज्या व्यक्तींकडून होते, ती स्थाने आणि त्या व्यक्ती समाजाचे मूलाधार असतात. त्यामुळे त्यांना जपणे, जतन करणे आणि जोपासणे हे शासनकर्त्यांचे सर्वात महत्वाचे कर्तव्य आहे.
Rate It
नामविचार डॉ. श्रीनिवास कशाळीकर(INSIGHTS IN NAMASMARAN DR. SHRINIWAS KASHALIKAR)
Posted by on Thursday, 20th August 2015
नामविचार डॉ. श्रीनिवास कशाळीकर (INSIGHTS IN NAMASMARAN DR. SHRINIWAS KASHALIKAR)
नामस्मरण हा वैद्यकीय अध्ययनाचा आणि वैद्यकीय ज्ञानाचा आत्मा आहे.
NAMASMARAN IS THE SOUL OF MEDICAL STUDY AND MEDICAL KNOWLEDGE.
नामस्मरणाचे महत्व शिकवणे सर्वांच्या हिताचे आहे.
TEACHING THE IMPORTANCE OF NAMASMARAN IS BENEVOLENT TO ALL.
नामस्मरण हा कधीही न संपणारा शक्तीस्त्रोत आहे.
NAMASMARAN IS THE UNENDING SOURCE OF POWER.
नामस्मरण हे डॉक्टरच्या प्रिस्क्रिप्शनचे हृदय आहे.
ADVICE OF NAMASMARAN IS THE HEART OF MEDICAL PRESCRIPTION.
नामस्मरण हे वैद्यकीय क्षेत्राचे चैतन्य आहे.
NAMASMARAN IS THE LIFE FORCE OF MEDICAL FIELD.
नामस्मरण हा सम्यक् आरोग्याचा गाभा आहे.
NAMASMARAN IS THE CORE OF HOLISTIC HEALTH.
नामस्मरण हा मूल्यशिक्षणाचा प्राण आहे.
NAMASMARAN IS THE SOUL OF VALUE EDUCATION.
नामस्मरणाशिवाय सर्व अध्यापन अपूर्ण राहते.
ALL TEACHING IS INCOMPLETE WITHOUT NAMASMARAN.
नाम स्मरे निरंतर
ते जाणावे पुण्य शरीर
माहां दोषांचे गिरीवर
रामनामें नासती
श्रीमत् दासबोध
ऐसे माझेनि नामघोषें l नाहीं करिती विश्वाची दु:खें ll
अवघें जगचि महासुखें l दुमदुमित भरलें ll
ज्ञानेश्वरी,९.२००.
कहीं एकाधेनि वैकुंठा जावें l तें तिहीं वैकुंठचि केलें आघवें ll
ऐसे नामघोष गौरवें l धवळले विश्व ll
ज्ञानेश्वरी,९.२०३
हरेर्नाम हरेर्नाम हरेर्नामैव केवलम् l
कलौ नास्त्यैव नास्त्यैव नास्त्यैव गतिरन्यथाll
भगवान महर्षि व्यास
नामस्मरण ही अचूक रोगनिदानाची गुरुकिल्ली आहे.
NAMASMARAN IS THE KEY TO CORRECT DIAGNOSIS.
नामस्मरण हा वैद्यकीय निर्णयक्षमतेचा कणा आहे.
NAMASMARAN IS THE BACKBONE OF MEDICAL DECISION MAKING.
नामस्मरण; सर्व प्रकारच्या वैद्यकीय सेवेचा मूलाधार आहे.
NAMASMARAN IS THE BASIS OF ALL THE MEDICAL SERVICES.
नामस्मरण हे सर्वांसाठी अत्यावश्यक आणि समान असे पथ्य आहे.
NAMASMARAN IS AN ESSENTIAL REGIMEN COMMON TO ALL.
नामस्मरणाने कर्मचारी, संस्थाचालक, त्यांची कुटुंबे; आणि संस्थेचे कल्याण होते.
NAMASMARAN IS BENEVOLENT TO EMPLOYEES, EMPLOYERS, THEIR FAMILIES; AND THE ORGANIZATION.
नामस्मरण हा प्रत्येकाचा जन्मसिद्ध अधिकार आहे!
NAMASMARAN IS A BIRTHRIGHT EVERYONE!
नामस्मरण ही अज्ञात सहजप्रवृत्ती आहे!
NAMASMARAN IS AN UNIDENTIFIED INSTINCT!
नामस्मरणाची सहजप्रवृत्ती दबून राहणे हे तणावाचे मूळ कारण आहे!
THE ROOT CAUSE OF STRESS IS; SUPPRESSION OF THE INSTINCT OF NAMASMARAN!
नामस्मरण हा संपूर्ण तणावमुक्तीचा गाभा आहे!
NAMASMARAN IS THE CORE OF TOTAL STRESS MANAGEMENT!
Rate It
अध्यात्म एवढे अवघड? डॉ. श्रीनिवास जनार्दन क&
Posted by on Thursday, 20th August 2015
अध्यात्म एवढे अवघड? डॉ. श्रीनिवास जनार्दन कशाळीकर
विद्यार्थी: कुंभ मेळ्यामध्ये येणारे अनेक साधक आणि साधू लहानपणापासून अध्यात्माच्या मार्गाला लागलेले असतात. त्यांचे वागणे बोलणे पुष्कळदा अचाटच असते. ते पाहिले की अचंबित व्हायला होते. अध्यात्म एवढे अवघड आणि सर्व सामान्यांपासून दूर आणि त्यांना दुस्तर वा अशक्य असे आहे का?
शिक्षक: अध्यात्म म्हणजे स्वभाव. आपल्या अंतरात्म्याचा भाव. ते एकाला सोपे आणि दुसऱ्याला अवघड कसे असेल? पण काही जण सुरुवातीपासूनच त्यांच्या अंतरात्म्याच्या अधिक निकट असतात किंवा त्याच्याशी म्हणजेच ईश्वराशी जोडले गेलेले असतात; एवढे मात्र नाकारता येणार नाही. पण; आपण रोजच्या जीवनात तरी काय पाहतो? डॉक्टर, वकील, इंजिनीअर, चित्रकार, गायक अशी किती तरी क्षेत्रे असतात. प्रत्येकाला दुसऱ्याच्या क्षेत्रातले काम तेवढ्याच कुशलपणे आणि उत्तमपणे करता येते का? नाही! परंतु, तरीही सर्वांचे अंतीम ध्येय एकच असते आणि ते साध्य करण्यामध्ये सर्वजण एकमेकांची मदत करीत असतातच ना? कुंभ मेळ्याकडे आपण ह्या दृष्टीकोनातून पाहायला हवे असे मला वाटते.
विद्यार्थी: म्हणजे कुंभ मेळ्याबद्दल आणि तेथील साधूंच्या बद्दल आपल्या मनात कुतुहूल, जिज्ञासा, कृतज्ञता आणि आदर असावा पण स्वार्थी आणि परावलंबी अशी आंधळी वृत्ती नको. खरे ना?
शिक्षक: होय. पण आपल्या मनातील याचक आणि लाचार वृती कशी घालवायची? स्वाभिमानी कसे बनायचे? कृतज्ञतेची भावना कशी बाळगायची? आपण कितीही ठरवले तरी; ठरवून आपल्याला कृतज्ञ राहता येतेच असे नाही. नकळत आपण वैतागतो, कंटाळतो, तक्रार करतो, चरफडतो, किरकिरतो!
याचे कारण, नामविस्मरणामुळे आपण; आपल्या स्वत:तील अमृताला आणि जीवनातील चैतन्याला पारखे झालेले असतो! आपल्यासाठी जीवन बेचव आणि विषवत झालेले असते!
कुंभ मेळ्याच्या निमित्ताने; तेथील साधूंच्या कडून आपण नामस्मरण शिकलो तर एरवी अलभ्य असणारा आपल्या अंतरात्म्यातील अमृताचा किमान एखादा थेंब तरी आपल्याला मिळतो आणि आपले जीवन चैतन्यमय, बनू लागते. अनेक छोट्या मोठ्या बाबी मनासारख्या झाल्या नसल्या, तरी एवढा “मोठ्ठा अमृताचा ठेवा” मिळाल्यामुळे आपण खरोखरीच कृतज्ञ राहतो आणि “नेहमी कृतज्ञ राहावे” ही साधू संतांची शिकवण आपल्यासाठी सुसाध्य बनते!
नामामृताच्या ह्या थेंबाची महती अशी की; आपल्याला स्पष्टपणे जाणवते की नाम हेच आपले गंतव्य आहे आणि नाम हेच आपले प्राप्तव्य आहे! नाम हेच आपले सर्वस्व आहे!
Rate It
एरवी कधीही नजरेला न येणारे: डॉ. श्रीनिवास जन&
Posted by on Thursday, 20th August 2015
एरवी कधीही नजरेला न येणारे: डॉ. श्रीनिवास जनार्दन कशाळीकर
शिक्षक: कुंभ मेळ्याच्या निमित्ताने आपल्यासारख्या प्रापंचिक लोकांना हे कळू शकते; की सहजासहजी आढळणाऱ्या आणि सुप्रसिद्ध अशा परंपरापासून दूर; एरवी कधीही नजरेला न येणारे; आणि गावा-शहरापासून दूर; एकांतात नामसाधना करणारे असे शेकडो साधू आहेत. पूर्वापार अखंडपणे चालत आलेली त्यांची नामजपाची चैतन्यधारा, त्यांची तपश्चर्या; आपल्याला सहजासहजी दिसत नाही. पण तीच संजीवनी आपला, आपल्या समाजाचा, आपल्या देशाचा आणि संपूर्ण विश्वाचा; संपूर्ण अधोगतीपासून आणि अध:पतनापासून बचाव करीत आहे! आपणा सर्वांना; संकटात राखत आहे, अडचणीत मदत करीत आहे आणि बिकट परिस्थितीत सावरत आहे!
संत-महात्म्यांचे लोककल्याणकारी अंतरंग आणि त्यांची तपश्चर्या हे चैतन्यसूर्याप्रमाणे असतात. ते चर्मचक्षूना दिसत नाहीत! पण नामस्मरण करीत राहिल्याने ग्रहणक्षमता वाढली की डोळ्यांना प्रत्यक्ष न दिसणाऱ्या त्यांच्या तपश्चर्येची; आपल्याला अंत:प्रचीती येऊ लागते.
आज अंतर्बाह्य व्यापणाऱ्या चैतन्याचा शोध आणि अनुभूती घेण्याची जणूकाही जागतिक चळवळ सुरु झाली आहे. वेगवेगळे देश आणि वेगवेगळ्या संस्था वेगवेगळ्या नावांखाली ह्या चळवळीत सहभागी झाल्या आहेत आणि होत आहेत. योग, रेकी, ध्यान, भक्ती, सेवा इत्यादी विविध मार्गांनी प्रत्येकाच्या अंतरंगात चैतन्यसूर्याचा उदय होतो आहे. चैतन्यप्रभात होते आहे.
विद्यार्थी: कुंभ मेळ्यासंदर्भात देखील जागतिक पातळीवर प्रचंड कुतुहूल आहे! लाखो परदेशी पाहुणे देखील कुंभ मेळ्यात येताना आढळतात. पण सर, नामस्मरणासंदर्भातील तुमचा जो अनुभव तुम्ही सांगितला, त्याबद्दल मला विचारायचे आहे.
शिक्षक: विचार. असे प्रश्न विचारलेच पाहिजेत!
विद्यार्थी: तुमच्या अंतरात्म्यातून नामस्मरण प्रगट झाले आणि तुम्ही मरता मरता वाचलात. कुणी ह्याला योगायोग म्हणेल तर कुणी स्वसंमोहन! काहीजण विचारू शकतील की; “असे अनुभव सर्वांना कशावरून येतील?”.
शिक्षक: खरे आहे! नामस्मरण करणारे सर्वच जण माझ्याप्रमाणे वाचतात असे नव्हे; आणि नामस्मरण करणाऱ्यांचे अपघात होत नाहीत असे नव्हे. पण त्याचबरोबर हे देखील कळते; की नामस्मरण हे एका विशिष्ट हेतूने (उदा. जीव वाचावा म्हणून किंवा अन्य प्रापंचिक स्वार्थासाठी) केल्यामुळे तो हेतू साध्य होतोच असे नाही हे जसे खरे तसेच नामस्मरण हे मूलतः नामाशी म्हणजेच अंतरात्म्याशी म्हणजेच आपल्या गुरूशी तादात्म्य होण्यासाठीच करायचे असते!
Rate It
संभ्रम आणि संशय : डॉ. श्रीनिवास जनार्दन कशाळ&
Posted by on Thursday, 20th August 2015
संभ्रम आणि संशय : डॉ. श्रीनिवास जनार्दन कशाळीकर
विद्यार्थी: कुंभ मेळ्याच्या संदर्भात आणखी एक प्रश्न येतो. या ठिकाणी येणाऱ्या साधूंच्या आचारावरून, त्यांच्या उत्पन्नावरून आणि त्यांच्या रहस्यमय पार्श्वभूमीवरून पुष्कळदा संभ्रम आणि संशय निर्माण होतो. आमच्यासारख्या सामान्य माणसांनी समाजकल्याणाच्या दृष्टीने पाहता; ह्यातून काय शिकायचे?
शिक्षक: माझ्या मते, कुंभ मेळ्यामध्ये वेगवेगळ्या मार्गांनी चैतन्याची साधना करणाऱ्या महान साधकांच्या परंपरा असतात. खऱ्या अर्थाने पाहता; त्या परंपरा म्हणजे; अनादी आणि अनंत अशा अदृश्य विश्वचैतन्याच्या धारा, त्याचे दृश्य कृपाप्रवाह आणि त्याचे दृश्य ओघ आहेत. अव्यक्त अमृताचे व्यक्त स्रोत आहेत! ह्या वेगवेगळ्या काळांमधील वेगवेगळ्या परंपरांनी त्या त्या काळातील राज्यकर्ते, उद्योजक, व्यापारी, इतर धनिक लोक आणि सेवाभावी संस्था यांच्या हृदयात अत्युच्च आदराचे स्थान मिळविले आणि त्यांच्याकडून राजकीय, आर्थिक इत्यादी सर्वच क्षेत्रांमध्ये चैतन्यप्रचीतीला पोषक असे कार्य घडविले. ह्या परंपरांनी अंतर्बाह्य व्यापणाऱ्या विश्वचैतन्याशी निगडीत होण्याचे अनेक मार्ग खुले आणि प्रचलित ठेवले आहेत! त्या सर्वांमध्ये अंतरात्म्याचे स्मरण हे सर्वांना समान आहे! त्यामुळे नामसाधनेची चैतन्यधारा ह्या सर्व परंपरांमधून आज प्रामुख्याने आणि अव्याहतपणे वाहत आहे! ह्या चैतन्यधारेच्या कळत नकळत होणाऱ्या परिणामामुळेच; सत्य, शिव आणि सुंदर यांचे अस्तित्व; अनेक प्रकारचे हल्ले परतवून आणि आघात पचवून आज समर्थपणे टिकले आहे आणि एवढेच नव्हे तर जगाच्या हृदयावर अधिराज्य गाजवीत आहे!
विद्यार्थी: कुंभ मेळ्यासारख्या प्रथा “आत्मनो मोक्षार्थम् जगत् हिताय च” म्हणजे “स्वत:ची मुक्ती आणि जगाचे हित व्हावे” ह्याच उदात्त हेतूने आणि भावनेतून निर्माण आणि रूढ होतात का?
शिक्षक: नि:संशय! इथे येणारे पुष्कळसे साधक आणि साधू; प्रापंचिक वा संकुचित स्वार्थामध्ये अडकलेले नसतात. ते निर्दोष नसतील कदाचित. पण सत्याच्या मार्गावरचे पथिक तरी निश्चितच असतात. त्याचप्रमाणे कुंभ मेळ्यासारख्या प्रथा सर्वस्वी निर्दोष नसतील तरी; ढोबळ मानाने पाहता; त्या प्रथांचे प्रयोजन समाजाचे शोषण करण्याचे वा समाजघातकी नसते. दुष्ट नसते. तिथे येणारे सर्वच साधक आणि साधू सर्वज्ञ नसतील. किंबहुना त्यांचाही तसा दावा असत नसावा.
पण अशा तऱ्हेने नि:पक्षपाती आणि पूर्वग्रहविरहित डोळसपणाने पाहण्यासाठी आपण नामस्मरण करणे अत्यंत जरुरीचे आहे. कुंभ मेळ्यामध्ये देखील आपल्याला असे कितीतरी आखाडे आढळतात, जिथे अखंड नामजप, नामसंकीर्तन किंवा नामधून चालू असतात!
Rate It